Teczki Sary i Selima (2018) - w sercu wroga

Jeśli jest coś równie nieprzemijającego, jak miłość, to z pewnością jest to nienawiść. Kiedy jednak głośniej próbuje się opowiadać o namiętnościach rozgrywających się w mieście tak namiętnym, jak Jerozolima, sprawa musi być naprawdę poważna. Tym razem historię rodem ze świętego miasta spróbował przybliżyć palestyński reżyser wkraczający w świat ruchomych obrazów, Muayad Alayan.

Za pomysł filmu odpowiedzialne jest samo życie, gdyż scenariusz powstał na podstawie historii prawdziwej.

W mieście rozdzieranym wielowiekowym i z pewnością nierozwiązywalnym konfliktem, w którym przodujące strony odgrywają przedstawiciele dwóch religii, gdzie sprzedaż domu do innego kręgu religijno-etnicznego uważana jest za potworną zdradę i skutkować może nawet wykluczeniem ze wspólnoty, namiętność między Żydówką, a Arabem zwieńczona fizycznym zbliżeniem nierzadko błędnie określanym miłością, wydaje się przestępstwem cięższym od morderstwa.

Jeśli dodać do tego, że aktywni uczestnicy zbliżeń pozostają w związkach małżeńskich i wspomnieć, że kobieta o imieniu Sara jest żoną pułkownika CaHaL, czyli Służb Obronnych Izraela, możemy założyć, że przenikające się ciała Sary i Selima wkroczyły w świat polityki, od jakiego oboje pragnęli trzymać się z daleka, zapominając, że w Jerozolimie wszystko jest polityką, a jeśli nią nie jest, stanie się wcześniej czy później.

Sprawa międzynarodowej namiętności - nagannej z perspektywy narodów w nią uwikłanych - komplikuje się, kiedy w wyniku pewnej awantury w Betlejem, w której uczestniczy także jego izraelska kochanka, Selim zostaje wciągnięty przez palestyński wywiad na listę osób wysoce podejrzanych. Aby wywinąć się z podejrzeń o współpracę z Izraelem, wszak to z córą narodu wybranego przez Elohim został przyłapany, decyduje się, w sposób fikcyjny, umowny, usprawiedliwić swój romans, transformując go na urzędowym szczeblu w relacje czysto szpiegowską, czyli agent prowadzący - w tej roli godzi wystąpić Selim oraz obiekt, czyli niczego nieświadoma Sara.

Ta maskarada zaowocować ma w nieodległej przyszłości poważnymi perturbacjami.   

Muayad Alayan wsłuchując się uważnie w życie i sięgając głęboko w zakamarki człowieczej duszy, która wydaje się być uniwersalna niezależnie od wyznawanych poglądów politycznych czy przekonań religijnych, opowiedział historię nie tyle pewnej namiętności, co cywilnej odwagi. A próbował to zrobić bezstronnie, nie jako Palestyńczyk, który z pewnością na codzień posiada zdanie na temat żydowsko-palestyńskiego konfliktu, ale jako człowiek i z zadania tego wywiązał się nie jak debiutant, ale reżyser z bogatym dorobkiem.        

"Kursk" (2018) - głębia nad wyraz

Gdyby zapytać z czego skonstruowane jest piekło, niejeden odpowiedziałby: z wody i stali. Marynarze okrętów podwodnych, ta ponoć specjalna kasta wśród morskiej braci, najwyraźniej inaczej definiować muszą sobie odmęty piekielne, gdyż woda i stal są ich żywiołem, a zamknięci pomiędzy nimi czują się lepiej niż w domowym fotelu.  

Kiedy w 2004 roku marynarze atomowego okrętu podwodnego “Kursk” ginęli uwięzieni w stali na stu metrach głębokości, a oficjele w skórzanych fotelach rozważali “za i przeciw” udzielenia pozwolenia akcji ratunkowej, przyszły reżyser ekranizacji tych nierównych zmagań, Thomas Vinterberg, był dwa lata po nakręceniu obrazu “Festen” zrealizowanego w myśl manifestu Dogma 95 i z pewnością nie był świadomy, że osiemnaście lat po tragedii “Kurska” spróbuje zmierzyć się z niezmierzalnym: z głębią Morza Barentsa i śmiercią.  

Film rozpoczyna się niemal jak baśń. Są dzieci, mężowie, żony, szczęście, żarty, czyjeś wesele. Owszem, brakuje kilku rubli na to, bądź tamto, dlatego rodziny we Flocie Północnej żyją z myślą, że kiedyś zatriumfuje dla nich prawdziwie baśniowy klimat. Owa niemal baśń kończy się w chwili wyjścia “Kurska” na wielkie manewry, z których - jak wiemy - rosyjska flota wrócić miała w pomniejszonym składzie.

Dość szybko przekształca Vinterberg pokład “Kurska” w scenę dramatu. Nie przybliża atmosfery na okręcie, relacji międzyludzkich, lecz zamiast tego w serii spektakularnych wybuchów w torpedowni rzuca garstkę ocalałych marynarzy w ocean beznadziei, a większym on jest od zamykającego ich z każdej strony Morza Barentsa, po którym pływają dziesiątki jednostek, zmagając się w ramach manewrów z niesprecyzowanym, ale wyjątkowo groźnym wrogiem.

Od tego momentu akcja biegnie trzema torami, w których znaleźli się uwięzieni marynarze, ratownicy wraz ze swoimi rozkazami oraz żony podwodniaków dość szybko żegnające się z nadzieją na to, co panowie w skórzanych fotelach nazywają “pomyślnym biegiem wydarzeń”. Żaden z tych torów nie przecina się, choć wielu marzy, aby tak właśnie się stało.

W pozbawionej nadmiernego patosu i zrealizowanej bardzo dobrze - choć nie wybitnie - opowieści o dramatycznych wydarzeniach sto metrów pod wodą próżno szukać nowego komunikatu: świat dzieli się tych, którzy są na górze oraz na tych, którzy w dole myślą, że są bohaterami, podczas, gdy w istocie - w najważniejszych chwilach swojego życia - zaledwie są pionkami na szachownicach obsadzonych przez panów w skórzanych fotelach.